Persverbinding

Persverbindingen

De Smartpress kunststof buizen en -fittingen van Viega zijn bedoeld als één systeem, dat geperst wordt. Bij de meest gebruikelijke persmethode is slechts één handeling nodig. In ’t Hout: ‘Je knipt de buis af, je steekt deze in de rvs-fitting met een rvs-pershuls en dan wordt de persing gedaan. Zowel onze handperstang als de persmachine dwingen je om de persing helemaal af te maken, dan pas komt de tang of persbek weer los. Daarmee is gewaarborgd dat er een volledige verbinding is gemaakt. Wij hebben bovendien een lekdetectie in de fitting; als je een verbinding vergeet te persen, heb je altijd een zichtbare lekkage. Zo kom je niet later nog voor onaangename verrassingen te staan. Nadeel is wel: vast is vast; demontage is er niet bij.’ Persfittingen verschillen per fabrikant. ‘In veel fabricaten zorgt een O-ring in de fitting voor de afdichting van de buis. Je moet dan zorgen voor een gladde rand van de buis, anders kan de ring beschadigen bij het bevestigen. Viega ontwikkelde een eigen techniek zonder O-ring. ‘In de zeer dunne huls die in de buis gaat, zitten allemaal randjes’, legt In ’t Hout uit. ‘De binnenbuis wordt helemaal in de randjes geperst en daarmee komt een waterdichte verbinding tot stand, die er niet af kan schieten. Voordeel van deze verbinding is dat er minder vernauwing ontstaat dan met een O-ring in de fitting. Je hoeft met deze methode bovendien de rand van de buis niet vooraf te kalibreren.’

Lasverbinding

Moflassen, electromoflassen of spiegellassen

Als we de installatietechniek binnenshuis verlaten en kijken naar infrabouw en toepassingen in bedrijfsinstallaties, dan komen we uit bij een ander type verbinding. Marijn Klaassen is eigenaar van Almond Techniek, dat gespecialiseerd is in lasapparatuur voor het lassen van kunststoffen en daarnaast ook lasopleidingen verzorgt. Er zijn verschillende lastechnieken, met elk hun eigen voor- en nadelen. Klaassen, die zelf ook docent is, legt de drie belangrijkste technieken uit als het gaat om het verbinden van kunststofbuizen. ‘Het traditionele moflassen is goed toe te passen bij buizen tot een diameter van 125 mm, die niet even groot zijn. De buizen worden verwarmd en in elkaar geschoven. Dit levert na afkoeling een hoogwaardige en duurzame hechting. De lasmachines zijn vrij handzaam, waardoor deze methode ook goed toe te passen is op moeilijk bereikbare plaatsen.’

Push-fitverbinding

‘Voordeel van moflassen is dat de buizen niet in elkaar hoeven te worden gedrukt’

De tweede techniek is elektromoflassen: ‘Bij elektromoflassen gebruik je een speciale mof waar de buizen, van gelijke diameter, in worden geschoven. Een transformator zet spanning op de elektrodes, die de buisdelen en de mof verwarmen en vervolgens versmelten.’ Een voordeel van deze techniek noemt Klaassen dat de buizen niet in elkaar gedrukt hoeven worden. ‘Zeker voor reparaties aan bestaande buizen die al op een vaste plek liggen, is dit de ideale manier. Een nadeel is wel dat de benodigde moffen vrij kostbaar zijn; als je veel moet lassen, of met grote diameters werkt, dan is de aanschaf van een spiegellasmachine al snel rendabeler.’
Klaassen legt uit hoe dat werkt: ‘Bij spiegellassen plaats je de uiteinden van de buizen in de machine. Eerst wordt een schaaf tussen de buizen geplaatst die de twee buizen perfect haaks en schoon schaaft. Dan wisselt de lasser deze schaaf om voor een tweede plaat, die de buizen tot de juiste temperatuur verwarmt. De plaat wordt verwijderd waarna het apparaat de buizen met de juiste hoeveelheid druk tegen elkaar drukt. Het materiaal raakt zo met elkaar versmolten met een hele zuivere las.’
Inmiddels is bijna het gehele gas-, water- en rioolstelsel in Nederland gemaakt van kunststofbuizen die aan elkaar zijn gelast. En je ziet deze methode volgens Klaassen ook heel vaak bij de opslag en transport van chemicaliën, in zuiveringsinstallaties en in luchtbehandelingssystemen.

Lijmverbinding

Lijmen

Een andere mogelijkheid om buizen met elkaar te verbinden is lijmen. ‘Lijmen is het nieuwe lassen’, stelt Matthi Rietrae van Berkleba. Hij is in het bezit van het diploma European Adhesive Specialist, bedoeld voor diegenen die verantwoordelijk zijn voor productieleiding, werkvoorbereiding of kwaliteitscontrole van verlijmde producten. ‘De meest voorkomende kunststoffen in installaties zijn ABS, PVC en PE. PVC-buizen kun je ‘koud lassen’ met PVC-lijm. De diverse oplosmiddelen in de lijm maken de kunststof lokaal vloeibaar. Wanneer de buizen aan beide zijden ingelijmd worden, versmelt het materiaal. Het is dan een lasverbinding die sterker is dan de buis zelf.’ Fabrikanten bieden vele soorten lijm aan. Er zijn volgens Rietrae uiteindelijk twee belangrijke punten waar je op moet letten. ‘Is het voor een drukleiding of een niet-drukleiding en wat is de diameter van de buis? Hier wordt de lijm in hoofdzaak op geselecteerd. Daarbij geldt: hoe groter de diameter van de buis, hoe dikker de lijm.’
Berkleba heeft een aantal producten in het assortiment, die nog specifieke voordelen bieden: ‘Wij hebben een blauwe PVC-lijm, die transparant wordt na uitharding. Handig, omdat je tijdens het verwerken goed kunt zien of de lijm op de juiste wijze is aangebracht. Als je op zoek bent naar een prijsgunstige PVC-lijm, dan is het goed te weten dat het Amerikaanse Weld-on Adhesives nu de Nederlandse markt op komt; wij gaan hun producten exclusief aanbieden in de Benelux.’ Rietrae heeft nog een specifieke lijmtip. ‘Wanneer de fitting die je gebruikt wat meer speling heeft dan kun je dat oplossen door een primer toe te voegen. Hierdoor zwelt het PVC extra op, waardoor er een betere aansluiting ontstaat.’
PE-buizen laten zich volgens Rietrae wat lastiger verlijmen. ‘Voordeel van PE is dat het niet wordt aangetast door chemicaliën. Je ziet dit materiaal daarom vooral terug in bedrijfsinstallaties. Maar omdat het materiaal dus niet gevoelig is voor oplosmiddelen, kun je het niet op dezelfde manier verlijmen als PVC.’  Rietrae heeft wel een oplossing. Met PP1-lijm heeft zijn bedrijf een ‘extreem sterke’ tweecomponentenlijm in het assortiment. ‘Deze lijm wordt ook gebruikt in de carrosseriebouw. Het voordeel van deze lijm is dat je PE zonder voorbehandeling kan verlijmen, óók met PVC. Het is daarmee sneller dan lassen of andere typen lijmen.’ Rietrae maakt wel een belangrijke kanttekening: ‘Tweecomponentenlijm mag je nooit gebruiken voor drinkwaterleidingen.’

Voor- en nadelen van verbindingsmethoden voor kunststof leidingen

Persen, lassen of lijmen. Welke verbinding nu de beste is, hangt sterk af van de toepassing. In de tabel staan de voor- en nadelen nog een keer overzichtelijk op een rij.

Tekst: Nicole Bauritius
Fotografie: i-stock, AI, Viega, Almond Techniek, Berkleba en Geberit

Lees meer artikelen in het dossier Waterleidinginstallaties